Zespół jelita drażliwego – co może przynieść ulgę?

Zespół jelita drażliwego to przewlekłe schorzenie, w którym odpowiednie leczenie i ograniczenie czynników zaostrzających stan chorobowy może znacznie poprawić jakość życia pacjentów. Ograniczenie objawów zespołu jelita drażliwego (ZJD) wymaga podejścia wieloaspektowego, obejmującego zmiany w diecie, stylu życia, zarządzaniu stresem i ewentualnie stosowaniu leków.

Na czym polega zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (ZJD), znany również jako IBS (Irritable Bowel Syndrome), to przewlekłe schorzenie przewodu pokarmowego charakteryzujące się bólem brzucha i zmianami w rytmie wypróżnień, które mogą obejmować biegunkę, zaparcia lub ich naprzemienne występowanie. Dokładna przyczyna powstawania zespołu jelita drażliwego nie jest znana, ale istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do jego rozwoju. Objawy choroby najczęściej obejmują ból brzucha i skurcze, zmiany w rytmie wypróżnień, wzdęcia i gazy oraz śluz w kale.

Zespół jelita drażliwego (IBS) jest schorzeniem, które może dotknąć każdego, jednak pewne grupy osób są bardziej narażone na jego wystąpienie. IBS jest częstsze u kobiet niż u mężczyzn. Hormony płciowe, takie jak estrogen, mogą odgrywać rolę w rozwoju objawów IBS. IBS często rozwija się także w młodym wieku, zwykle między 20, a 30. rokiem życia. Rzadziej diagnozuje się go po 50. roku życia. Osoby, które mają członków rodziny z IBS mogą być bardziej narażone na rozwój tego schorzenia. U osób, które przeszły ciężkie infekcje jelitowe (np. zatrucia pokarmowe), choroba rozwija się znacznie częściej (tzw. post-infekcyjne IBS). Osoby doświadczające chronicznego stresu, lęku lub depresji są również bardziej narażone na IBS. Stres może wpływać na funkcjonowanie jelit poprzez oś jelitowo-mózgową. Dieta bogata w tłuszcze, proste węglowodany, przetworzoną żywność, alkohol i kofeinę może przyczyniać się do rozwoju objawów, podobnie jak niska aktywność fizyczna, która wpływa na słabszą motorykę jelit.

Jak ograniczyć objawy zespołu jelita drażliwego?

Aby ograniczyć uciążliwe objawy zespołu jelita drażliwego warto wprowadzić następujące strategie:

Zmiany w diecie

Produkty bogate w FODMAP – wyeliminuj lub ogranicz spożycie fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli. Produkty takie jak cebula, czosnek, brokuły, kapusta, nabiał, czy jabłka mogą wywoływać nieprzyjemne objawy.
Tłuste i smażone potrawy mogą nasilać objawy choroby.
Włącz do diety rozpuszczalny błonnik – znajduje się w owocach, warzywach, owsie i naparze z siemienia lnianego. Może pomóc w regulacji wypróżnień.
Stopniowe zwiększanie ilości błonnika w diecie jest zwykle korzystne, jednak zbyt szybkie zwiększenie spożycia błonnika może prowadzić do wzdęć i gazów.
Unikanie przejadania się – jedzenie małych porcji w regularnych odstępach czasu może pomóc w łagodzeniu objawów.
Picie odpowiedniej ilości wody – utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania jelit.

Zarządzanie stresem

Medytacja – regularna praktyka medytacji pomaga w redukcji stresu.
Joga i ćwiczenia oddechowe mogą pomóc w relaksacji i poprawie samopoczucia.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest zwykle skuteczna w zarządzaniu stresem i objawami IBS.

Leki i suplementy

Leki przeciwskurczowe mogą pomóc w łagodzeniu bólu brzucha i skurczów.
Leki przeczyszczające lub przeciwbiegunkowe – są stosowane w zależności od typu IBS.
W terapii IBS są także stosowane wybrane leki przeciwdepresyjne, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu przewlekłego i redukcji stresu.
Wybrane probiotyki pomagają w utrzymaniu zdrowej flory jelitowej.
Suplementy zawierające błonnik wspierają utrzymanie regularności wypróżnień. Jednakże błonnik w wielu wypadkach nie jest dobrze tolerowany przez osoby z IBS.
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – np. Intesta® zawierająca maślan sodu, który może pomóc w redukcji stanów zapalnych w jelitach, co jest ważne w kontekście IBS, gdzie stan zapalny często przyczynia się do objawów. Maślan jest także głównym źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego, co pomaga w utrzymaniu zdrowia błony śluzowej jelit. W przypadku złej tolerancji błonnika do diety należy włączyć maślan sodu, który powstaje z błonnika w jelicie w sytuacji, gdy w jelicie nie ma dysbiozy często towarzyszącej osobom z IBS.

Styl życia

Regularna aktywność fizyczna – ćwiczenia mogą wspomagać pracę jelit i zmniejszać poziom stresu.
Prowadzenie dzienniczka żywieniowego – zapisywanie spożywanych produktów i towarzyszących im objawów pomaga zidentyfikować niekorzystne pokarmy.

Dodatkowe wskazówki:

Ograniczenie kofeiny i alkoholu – zmniejszenie spożycia tych substancji może złagodzić symptomy zespołu jelita drażliwego.
Spożywanie posiłków o stałych godzinach – regularne jedzenie może wspierać prawidłowe wypróżnienia.
Delikatny masaż brzucha – stymulacja może przynieść ulgę w bólu i skurczach jelit.

Konsultacja z lekarzem

Warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować plan zarządzania IBS do indywidualnych potrzeb i objawów. Specjalista może pomóc w opracowaniu odpowiedniej diety, dobraniu leków i zaproponowaniu odpowiednich terapii.