Dieta ubogoresztkowa – na czym polega i kiedy jest wskazana?
Dobrze odżywiony organizm może odpowiednio regulować swoje procesy metaboliczne, immunologiczne, a zatem minimalizować ryzyko wystąpienia chorób oraz występujących przewlekle schorzeń. Dieta ubogoresztkowa, zwana również niskobłonnikową lub bezresztkową, to sposób odżywiania, który opiera się przede wszystkim na ograniczeniu spożycia produktów bogatych w błonnik pokarmowy, a zwłaszcza zawierających jego nierozpuszczalną frakcję.
Kto powinien stosować dietę ubogoresztkową?
Dietę ubogoresztkową powinni przede wszystkim stosować chorzy, którzy są świeżo po zabiegach operacyjnych oraz silnych epizodach dolegliwości bólowych ze strony układu pokarmowego. Odpowiednia dieta jest niezbędnym elementem terapii wielu innych schorzeń tj. stany zapalne jelita cienkiego, wrzody, nowotwory jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, czy zespół jelita drażliwego (IBS). Należy podkreślić, że jest to dieta specjalistyczna i nie jest przeznaczona do stosowania na stałe, lecz jedynie w określonych stanach i w konkretnych sytuacjach klinicznych.
Co jest dozwolone, a czego unikać?
Zgodnie z definicją, dieta ubogoresztkowa jest lekkostrawna i opiera się przede wszystkim na produktach ubogich w błonnik. W ramach tej diety możemy stosować dość szeroką gamę warzyw, które można bez obaw spożywać tj.: pomidory, buraki, marchew, ogórki czy ziemniaki. Jako podstawowe źródła białka możemy spożywać: chudy drób, wołowinę, chude szynki oraz ryby tj.: tuńczyk, karp, pstrąg, dorsz i sandacz. Chorym na zapalenie jelita będzie pomocna słaba herbata i napary z ziół (oprócz tych stymulujących perystaltykę), niegazowana lub przegotowana woda.
Oczywistym w każdej diecie jest również to, że musimy być świadomi produktów, które w pierwszej kolejności powinniśmy wyeliminować z naszego jadłospisu. Wśród produktów, które w tej diecie są zakazane, to:
- tłuste mięsa i ryby
- wysokotłuszczowe produkty mleczne np. śmietana, śmietanka, sery topione, sery żółte, mleko zagęszczone,
- nasiona roślin strączkowych np. soczewica, ciecierzyca, groch, fasola,
- konserwy mięsne i niskiej jakości przetwory mięsne np. kiełbasy, pasztety, parówki,
- dania typu fast food,
- kiszonki,
- smażone ziemniaki,
- pestki orzechy i figi,
- czarną kawę, mocną herbatę,
- alkohol,
- niektóre warzywa np. kapusta, brukselka, papryka, cebula, kalafior,
- owoce niedojrzałe, ze skórką, bogate w błonnik (np. gruszki) i suszone,
- orzechy, nasiona i pestki np. migdały, orzechy włoskie, pestki dyni,
- pełnoziarniste produkty zbożowe np. pieczywo razowe, pęczak, płatki owsiane, kasza gryczana, otręby,
- wędzone ryby i konserwy rybne,
- słodycze,
- mocna kawa i herbata,
- ostre przyprawy np. pieprz, chili, ocet.
Co ważne należy pamiętać, że prawidłowa dieta ubogoresztkowa to nie tylko odpowiednie składniki, które nie drażnią jelit, ale to również właściwy sposób ich przygotowania i obróbki termicznej. Ze względu na to zalecamy wybór znacznie zdrowszego gotowania na wodzie lub na parze. Rezygnujemy ze smażenia, a owoce i warzywa obieramy ze skórki.
By nasz organizm mógł regenerować się prawidłowo i postępy w kuracji były widoczne, należy zadbać o właściwą ilość przyjmowanych kalorii. W przypadku schorzeń jelitowych, ze względu na ryzyko zaburzeń wchłaniania, dieta bezresztkowa powinna być wysokokaloryczna, indywidualnie dopasowana do potrzeb chorego. Należy również pamiętać o odpowiednio wysokiej zawartości białka i niskiej zawartości tłuszczów. Kaloryczność diety oraz ilość poszczególnych składników makro w diecie jest zależna od wagi, rodzaju schorzenia i aktywności pacjenta.
Kluczowe aspekty do uwzględnienia przy diecie ubogoresztowej
Dieta uboga w błonnik ma wiele zalet i może wspomagać leczenie nawet poważnych dolegliwości jelitowych, a właściwe jej stosowanie przez chorych znacznie skraca czas powrotu do zdrowia. Stosowanie diety ubogoresztkowej może przyczynić się do przyspieszenia redukcji stanów zapalnych i gojenia się ran. Przyczynia się również do opróżnienia jelit, co ma kluczowe znaczenie dla pacjentów przed niektórymi badaniami diagnostycznymi czy zabiegami operacyjnymi.
Diecie ubogoresztkowej ze względu na zmniejszoną podaż błonnika towarzyszy ryzyko braku pokrycia dziennego zapotrzebowania organizmu na maślan sodu, który powstaje z błonnika. Dlatego też w tego typu diecie należy włączyć podaż maślanu sodu, który jest niezbędny w procesach regenreacji jelit. Należy pamiętać, że chorzy powinni spożywać żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (żspm), nie suplementy z maślanem. Tylko żspm jest produktem przeznaczonym dla osób chorych i przebadana u osób cierpiących na zaburzenia jelitowe.
Dieta powinna być dobrana indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich nietolerancji pokarmowych danego pacjenta. Pamiętajmy, że dieta ubogoresztkowa to nie dieta odchudzająca czy wzmagająca metabolizm, ale jej zadaniem jest jak najbardziej „odciążyć” chore, osłabione jelita i wspomóc leczenie uciążliwych objawów, towarzyszących zwykle schorzeniom jelit.