SIBO – objawy i leczenie

SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to stan, w którym bakterie bytujące naturalnie w jelicie grubym namnażają się w jelicie cienkim w wyniku czego dochodzi do nadmiernej fermentacji i gromadzenia się gazów. To zaburzenie wiąże się z występowaniem różnych objawów takich jak: bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, stan zapalny w jelicie, niedobory żywieniowe i przewlekłe zmęczenie. Przyczyny SIBO mogą być bardzo różnorodne i obejmują m.in. problemy z motoryką jelit, anatomiczne zmiany w jelitach, choroby przewlekłe oraz zaburzenia odporności. Diagnoza SIBO opiera się na testach oddechowych lub badaniach mikrobiologicznych treści pobranej z jelita cienkiego (najczęściej z dwunastnicy lub jelita czczego). Leczenie zwykle obejmuje antybiotykoterapię, zmiany w diecie (np. dieta low-FODMAP) oraz wspomaganie zdrowia jelit probiotykami i prebiotykami.

Najczęściej występujące objawy SIBO

Najczęściej występujące objawy SIBO to:

Wzdęcia – uczucie pełności i nadmiaru gazów w jelitach.
Bóle brzucha – mogą to być skurcze, kłucie lub ogólne dolegliwości bólowe.
Biegunka – częste, wodniste stolce.
Zaparcia – u niektórych osób SIBO może prowadzić do zaparć.
Nudności – czasami chorobie towarzyszą nudności i wymioty.
Uczucie pełności po posiłkach – nawet po spożyciu niewielkich ilości jedzenia.
Zmęczenie i osłabienie – wynikające z niedoborów składników odżywczych.
Niedobory żywieniowe – spowodowane zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych.
Utrata masy ciała – niekontrolowana utrata wagi z powodu nieprawidłowego wchłaniania.
Zmiany skórne- czasami mogą występować problemy skórne, takie jak trądzik czy egzema.

Objawy SIBO mogą różnić się intensywnością u poszczególnych pacjentów. Są one jednak na tyle trudne do zniesienia, że w przypadku ich wystąpienia warto skonsultować się ze specjalistą.

Diagnozowanie SIBO

Diagnozowanie SIBO może być skomplikowane i czasochłonne, ponieważ objawy często nakładają się na inne choroby przewodu pokarmowego. Dostępne jest kilka głównych metod diagnostycznych.

Test oddechowy

Najczęściej stosowaną i najlepszą metodą jest test oddechowy wodorowo-metanowy, który polega na pomiarze stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu po spożyciu specyficznego substratu laktulozy (10 g laktulozy rozpuszczonych w 1 szklance wody). Nadmierna produkcja tych gazów sugeruje obecność bakterii w jelicie cienkim.

Test oddechowy z laktulozą

Laktuloza jest syntetycznym cukrem, który nie jest wchłaniany w jelicie cienkim. Jeśli bakterie w jelicie cienkim metabolizują laktulozę, produkowane są gazy, które są następnie wykrywane w wydychanym powietrzu.

Test oddechowy z glukozą

Glukoza jest szybko wchłaniana w jelicie cienkim. Jeśli bakterie są obecne w nadmiarze, zmetabolizują glukozę przed jej wchłonięciem, co spowoduje zwiększenie stężenia gazów w wydychanym powietrzu. Nie jest to jednak rekomendowany test. Najlepszym rozwiązaniem jest badanie testem oddechowym wodorowo-metanowym.

Analiza aspiratu jelita cienkiego

Polega na pobraniu próbek płynu z jelita cienkiego za pomocą endoskopii i analizie bakteryjnej. Jest to metoda bardziej inwazyjna, ale uważana za najbardziej dokładną.

Ocena objawów klinicznych

Lekarz może również ocenić objawy pacjenta, historię medyczną i reakcję na wcześniejsze leczenie, co może pomóc w postawieniu diagnozy.

Obrazowanie

Czasami stosuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), aby wykluczyć inne strukturalne przyczyny problemów jelitowych, przy czym z obrazowanie diagnostyczne nie jest bezpośrednią metodą diagnozowania SIBO, jednak można je dodatkowo wykonać, aby potwierdzić diagnozę oraz wykluczyć inne nieprawidłowości.

Leczenie SIBO

Leczenie SIBO koncentruje się na eliminacji nadmiernego wzrostu bakterii, poprawie objawów i zapobieganiu nawrotom. Może odbywać się poprzez następujące działania.

Antybiotykoterapia

Antybiotyki są często pierwszą linią leczenia SIBO. Najczęściej stosowane antybiotyki to:

Rifaksymina – szeroko stosowana ze względu na minimalne wchłanianie z przewodu pokarmowego.
Metronidazol lub Ciprofloxacyna – mogą być używane w zależności od tego jaki rodzaj bakterii jest odpowiedzialny za przerost w jelicie cienki.

Dieta

Zmiany w diecie mogą pomóc w kontrolowaniu objawów i zapobieganiu nawrotom SIBO. Wyeliminowanie pewnych składników pokarmowych może zredukować ilość bakterii w jelitach i złagodzić objawy u pacjentów.

Dieta LOW-FODMAP – ograniczenie fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polioli, które mogą być pożywką dla bakterii. Przejście na tego rodzaju dietę jest zalecane bezpośrednio po antybiotykoterapii, aby utrzymać poziom „dobrych” bakterii w jelitach.
Specyficzna dieta węglowodanowa (SCD) – ogranicza spożycie określonych węglowodanów, które mogą przyczyniać się do wzrostu bakterii.
Dieta eliminacyjna – identyfikacja i eliminacja pokarmów wywołujących objawy.

Probiotyki

Probiotyki mogą pomóc w przywróceniu równowagi mikrobioty jelitowej. Najlepsze efekty mogą przynieść probiotyki zawierające szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium.

Prebiotyki

Prebiotyki, takie jak inulina czy fruktooligosacharydy, mogą wspierać wzrost korzystnych bakterii, chociaż niektóre osoby z SIBO mogą być na nie wrażliwe. W postępowaniu dotyczącym SIBO zaleca się głównie stosowanie błonnika rozpuszczalnego. Jego źródła w diecie to: otręby owsiane, jęczmień, płatki jęczmienne, kasza jęczmienna, brązowy ryż, owoce cytrusowe, truskawki, jabłka, gruszki, morele, jagody, porzeczki, śliwki, ziemniaki, suszona fasola, pietruszka oraz marchew.

Wspomaganie motoryki jelit

Leki i suplementy wspomagające motorykę jelit mogą pomóc w zapobieganiu stagnacji treści jelitowej, co sprzyja rozwojowi bakterii. Przykłady obejmują:

Prokinetyki- leki wspomagające ruchliwość jelit.
Suplementy ziołowe – takie jak imbir, mogą również wspomagać perystaltykę jelit.

Leczenie chorób współistniejących

Często konieczne jest leczenie podstawowych problemów zdrowotnych, które mogą przyczyniać się do SIBO, takich jak:

Zaburzenia motoryki jelit (np. cukrzyca).
Problemy skórne (twardzina układowa).
Niedobory enzymatyczne (np. niedobór laktazy).
Dysbioza (zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej).
IBS (zaburzenie funkcjonalne).

Monitorowanie i zapobieganie nawrotom

Regularne monitorowanie objawów i stosowanie strategii zapobiegania nawrotom są kluczowe:

Ponowne testy oddechowe.
Długoterminowe zmiany w diecie i stylu życia.
Kontrola innych schorzeń przewodu pokarmowego.

Kompleksowym wsparciem w całym procesie leczenia SIBO może być żywność specjalnego przeznaczenia medycznego np. taka jak preparat Intesta^® Max, w formie granulatu w saszetkach, zawierający dobroczynnie działający maślan sodu, który wzmacnia barierę jelitową poprzez zwiększenie produkcji białek odpowiedzialnych za ścisłe połączenia między komórkami jelitowymi. To może pomóc zmniejszyć przepuszczalność jelitową, często związaną z SIBO. Ponieważ głównym problemem w SIBO jest nadmierny rozwój bakterii w jelicie cienkim, maślan sodu może także pomóc w modulacji mikrobioty, utrzymując zdrową równowagę bakterii, co może pośrednio wspierać leczenie SIBO. Maślan sodu jest stosowany również jako preparat w formie kapsułek lub proszku. Dawkowanie i forma podania powinny być skonsultowane z lekarzem lub specjalistą do spraw żywienia. Często leczenie SIBO obejmuje antybiotyki, które redukują przerost bakterii. Maślan sodu może wspierać proces leczenia, poprawiając funkcję jelit i wspierając regenerację błony śluzowej po leczeniu.

Maślan sodu przynosi korzyści w zarządzaniu SIBO, głównie poprzez swoje właściwości przeciwzapalne, wspieranie bariery jelitowej i modulację mikrobioty jelitowej. Włączenie maślanu sodu do planu leczenia SIBO powinno być przeprowadzone pod opieką specjalisty, aby zoptymalizować efekty terapeutyczne.