Rola probiotyków w łagodzeniu objawów IBS

Badania wykazały, że probiotyki mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów IBS. Meta-analizy badań klinicznych sugerują, że stosowanie probiotyków może prowadzić do istotnego zmniejszenia objawów takich jak ból brzucha, wzdęcia, biegunka i zaparcia. Warto jednak pamiętać, że skuteczność i efekty stosowania probiotyków zależą od konkretnego szczepu, dawki oraz indywidualnych różnic między pacjentami.

Czym są probiotyki?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy (wyizolowane z ludzkiego organizmu, dokładnie opisane, i o udowodnionym działaniu), które podawane w odpowiednich ilościach, przynoszą korzyści zdrowotne dla osoby je spożywającej. Zwykle są nimi wyizolowane bakterie, ale mogą to być również drożdże. Probiotyki mogą wspierać zdrowie układu pokarmowego i immunologicznego, a także wpływać na inne aspekty zdrowia. Probiotyki mogą stanowić ważny element leczenia IBS, przyczyniając się do łagodzenia objawów i poprawy jakości życia pacjentów. Probiotykami nie są np. kiszonki czy żywność fermentowana.

Jak działają probiotyki?

Probiotyki działają na kilka sposobów:

Przywracają równowagę mikroflory jelitowej. Mogą być szczególnie pomocne po antybiotykoterapii, która często niszczy nie tylko patogenne, ale także pożyteczne bakterie.
Wzmacniają barierę jelitową – probiotyki mogą przyczyniać się do poprawy integralności bariery jelitowej, co pomaga w zapobieganiu przenikaniu szkodliwych substancji do krwiobiegu.
Modulują pracę układu immunologicznego – probiotyki mogą wpływać na aktywność komórek układu odpornościowego, co może wzmacniać odpowiedź immunologiczną organizmu.
Produkują aktywne biologicznie metabolity bakteryjne – niektóre probiotyki produkują substancje, takie jak kwas mlekowy czy bakteriocyny, które mogą hamować wzrost patogennych bakterii.

Główne rodzaje probiotyków

Probiotykami mogą być różnorodne szczepy bakterii i drożdży. Najczęściej spotykane są probiotyki zawierające mikroorganizmy z rodzaju:

Lactobacillus – szczep ten może być stosowany wspomagająco w przebiegu biegunek i wspierać zdrowie jelit poprzez ułatwienie trawienia laktozy, i utrzymanie równowagi w składzie mikroflory jelitowej.
Bifidobacterium – znajduje się w niektórych produktach mlecznych. Może pomagać w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego (IBS) i innych dolegliwości jelitowych.
Saccharomyces boulardii i Saccharomyces cerevisiae – są to gatunki drożdży, które mogą pomóc w zapobieganiu i leczeniu biegunki związanej np. z antybiotykoterapią. Co ważne, są naturalnie niewrażliwe na antybiotyki przeciwbakteryjne.

Korzyści zdrowotne probiotyków

Poprawa trawienia – probiotyki wspomagają trawienie składników odżywczych, a także redukują pojawiające się nadmiernie wzdęcia i gazy.
Redukcja biegunki – skracają czas trwania biegunki, zwłaszcza po infekcjach lub antybiotykoterapii.
Wsparcie układu odpornościowego – mogą wzmacniać układ immunologiczny i zmniejszać nasilenie stanu zapalnego w jelicie.
Łagodzenie objawów IBS – pomagają w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego, takich jak ból brzucha, wzdęcia i zmiany w rytmie wypróżnień.
Zapobieganie infekcjom układu moczowego i pochwy – niektóre probiotyki mogą wspomagać zdrowie układu moczowego i pochwy, pomagając w zapobieganiu infekcjom.

Probiotyki jako wsparcie w leczeniu IBS

Probiotyki mogą odgrywać istotną rolę w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS) poprzez przywracanie równowagi mikroflory jelitowej, wzmacnianie bariery jelitowej, modulowanie układu immunologicznego oraz produkcję korzystnych substancji. IBS to przewlekłe schorzenie przewodu pokarmowego charakteryzujące się objawami takimi jak ból brzucha, wzdęcia, nadmierne gazy, biegunka i zaparcia. Stosowanie probiotyków jako wsparcia terapeutycznego może przynieść wiele korzyści osobom cierpiącym na IBS.

IBS jest często związany z dysbiozą, czyli zaburzeniem równowagi między pożytecznymi a patogennymi bakteriami w jelitach. Probiotyki mogą pomóc w przywróceniu tej równowagi, co może łagodzić objawy IBS. Probiotyki mogą wzmacniać barierę jelitową, co pomaga zapobiegać przenikaniu szkodliwych substancji do krwiobiegu, co jest związane z występowaniem towarzyszącej IBS tzw. przesiąkliwości jelitowej. W normalnych warunkach komórki nabłonka jelitowego tworzą zwartą barierę, która reguluje przepływ substancji pomiędzy wnętrzem jelit a krwiobiegiem. Struktury białkowe, zwane połączeniami ścisłymi, odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu tej bariery. Gdy te połączenia są uszkodzone lub rozluźnione, substancje, które normalnie nie przedostają się przez barierę jelitową, mogą przenikać do krwiobiegu. Bakterie probiotyczne produkują krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które są niezbędne do prawidłowej pracy jelit mogą łagodzić objawy IBS. SCFA mają właściwości przeciwzapalne, co może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego w jelitach, często towarzyszącego IBS. Ponadto SCFA mogą wpływać na perystaltykę jelit, co jest kluczowe dla osób z IBS, u których często występują problemy z nadmiernym lub spowolnionym pasażem treści jelitowej (biegunki lub zaparcia). Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe zwiększają także wydzielanie białek przeciwdrobnoustrojowych przez nabłonek przewodu pokarmowego, co dodatkowo wzmacnia utrzymanie równowagi jelitowej. Utrzymanie integralności bariery jelitowej ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, a SCFA bezpośrednio stabilizują strukturę komórek nabłonka błony śluzowej jelit i zapewniają jej integralność[1]. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są naturalnym produktem powstającym z błonnika w jelicie grubym w procesie fermentacji bakteryjnej. Wysoce tolerowany przez organizm i jednocześnie wspomagający leczenie IBS jest maślan sodu, który pełni funkcje odżywcze i przyczynia się do właściwej pracy enterocytów – komórek nabłonkowych jelita.

[1] Skrzydło-Radomańska B., Kwas masłowy – zastosowanie w praktyce klinicznej, Katedra i Klinika Gastroenterologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lekarz POZ 1/2019, str. 68