Rak jelita grubego – przyczyny, objawy i leczenie

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych. Obejmuje on nowotwory, które rozwijają się w okrężnicy (większa część jelita grubego) oraz w odbytnicy (końcowy odcinek jelita grubego). Rak jelita grubego może być wynikiem różnych czynników, w tym genetycznych, środowiskowych i związanych ze stylem życia. Rokowania w raku jelita grubego zależą od elementów takich jak stadium zaawansowania choroby, stopnia zróżnicowania komórek nowotworowych, lokalizacji guza, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz odpowiedzi na podjęte leczenie.

Przyczyny powstawania raka jelita grubego

Rak jelita grubego, może mieć różne przyczyny. Poniżej znajdują się niektóre z głównych czynników ryzyka i przyczyn:

• Wiek – ryzyko wzrasta z wiekiem, zwłaszcza po 50. roku życia.
• Historia rodzinna – osoby z obciążonym wywiadem, w którym w rodzinie występował  rak jelita grubego mają większe ryzyko jego rozwoju.
• Choroby zapalne jelit – choroby takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna zwiększają ryzyko zachorowania.
• Dieta – dieta bogata w tłuszcze nasycone, czerwone mięso i uboga w błonnik może przyczyniać się do rozwoju raka jelita grubego.
• Styl życia – brak aktywności fizycznej, otyłość, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu są związane ze zwiększonym występowaniem tego rodzaju raka.
• Polipy jelita grubego – niektóre rodzaje polipów mogą przekształcić się w nowotwór.
• Mutacje genetyczne – określone dziedziczne zespoły genetyczne, takie jak Zespół Lyncha czy rodzinna polipowatość gruczolakowata (FAP), znacząco zwiększają zagrożenie.

Wczesne wykrywanie i regularne badania przesiewowe, takie jak kolonoskopia, mogą pomóc w zapobieganiu raka jelita grubego poprzez wykrywanie i usuwanie polipów zanim przekształcą się one w nowotwór.

Objawy choroby

Rak jelita grubego może początkowo rozwijać się bezobjawowo, ale z czasem mogą pojawić się różne symptomy, takie jak:

• Zmiany w nawykach jelitowych – długotrwałe zmiany, takie jak biegunka, zaparcia, lub zmniejszenie średnicy stolca.
• Krwawienie z odbytu – obecność jasnoczerwonej lub ciemnej krwi w stolcu.
• Ból brzucha – nawracające bóle, skurcze lub wzdęcia.

• Niewyjaśniona utrata masy ciała – znacząca utrata wagi bez wyraźnej przyczyny.
• Osłabienie i zmęczenie – chroniczne uczucie zmęczenia, które może być spowodowane anemią wynikającą z krwawienia.
• Uczucie niepełnego wypróżnienia – poczucie, że jelita nie opróżniły się całkowicie.
• Zmiana koloru stolca – czarne lub smoliste stolce mogą wskazywać na krwawienie wewnętrzne.

Leczenie raka jelita grubego

Leczenie raka jelita grubego zależy od stadium zaawansowania choroby, lokalizacji guza oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęstszych stosowanych praktyk należą:

Chirurgia:

Polipektomia i lokalna resekcja polegające na usunięcie polipów podczas kolonoskopii, jeśli rak jest we wczesnym stadium. Kolektomia, czyli usunięcie części jelita grubego zawierającej guz. Może to być także częściowa kolektomia (segmentalna resekcja) lub całkowita kolektomia.

Chemioterapia:

Stosowana po operacji (adjuwantowa chemioterapia) w celu zniszczenia pozostałych komórek rakowych. Wdrażana jeszcze przed operacją (neoadjuwantowa chemioterapia) w celu zmniejszenia guza. Może być ona również stosowana w zaawansowanych stadiach raka jelita grubego.

Radioterapia:

Najczęściej stosowana w przypadku raka odbytnicy. Może być wykorzystywana przed operacją w celu zmniejszenia guza lub po operacji w celu zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych.

Terapie celowane:

Leki skierowane przeciwko specyficznym molekułom zaangażowanym w rozwój i wzrost komórek rakowych, takie jak inhibitory EGFR lub VEGF. Stosowane głównie w zaawansowanych stadiach raka.

Immunoterapia:

Wykorzystuje układ odpornościowy do zwalczania komórek nowotworowych. Obejmuje leki takie jak inhibitory punktów kontrolnych, które pomagają układowi odpornościowemu rozpoznawać i niszczyć komórki rakowe.

Opieka wspomagająca:

Skupia się na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Może obejmować leczenie bólu, wsparcie psychologiczne, dietetyczne oraz fizjoterapię.

Leczenie jest często interdyscyplinarne i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Substancją, która wykazuje antynowotworowe działanie jest np. maślan sodu. Polega ono na hamowaniu cyklu komórkowego oraz różnicowania się komórek rakowych w obrębie jelita grubego, a także pobudzeniu apoptozy (niszczenia) zmienionych nowotworowo komórek. Dlatego pacjentom zaleca się także stosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego jak np. Intesta® z maślanem sodu. Badania in vitro przeprowadzone z udziałem maślanu wykazały, że: „maślan nie tylko hamuje proliferację wywodzących się z nabłonka okrężnicy komórek o nieograniczonym potencjale przeżycia, ale także stymuluje proliferację prawidłowych kolonocytów. Takie działanie określono mianem „paradoksu maślanu.

Decyzje dotyczące terapii są podejmowane przez zespół specjalistów, w tym chirurgów, onkologów, radioterapeutów oraz innych specjalistów medycznych.