Mikrobiom a oś jelito-mózg – czy bakterie mają poczucie humoru?

Badania wskazują na niebagatelny wpływ mikrobioty jelitowej na cały organizm, w tym również na mózg. Nowo poznane szlaki komunikacji między bakteriami jelitowymi a mózgiem pozwalają wnioskować, że bakterie mogą wpływać na procesy psychiczne i zachowania.

Oś mikrobiota-jelito-mózg: Kluczowe powiązania pomiędzy mikroorganizmami jelitowymi a funkcjonowaniem mózgu

Oś mikrobiota-jelito-mózg odpowiada za dwukierunkową komunikację między drobnoustrojami jelitowymi a mózgiem. Mikrobiota jelitowa może wpływać nie tylko na emocje i nastrój, ale także na naszą zdolność uczenia się i funkcje kognitywne. W badaniach wykazano, że poporodowa kolonizacja układu pokarmowego drobnoustrojami ma wpływ na neuronowe przetwarzanie sygnałów sensorycznych dotyczących reakcji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Wczesna kolonizacja poporodowa (badania prowadzono na sterylnych myszach), miała wpływ na rozwój zarówno w obrębie przewodu pokarmowego jak i układu krwionośnego i immunologicznego. Myszy, których dieta została uzupełniona o Bifidobacterium breve, wykazują podwyższone stężenia kwasów tłuszczowych w mózgu, które odgrywają ważną rolę w rozwoju układu nerwowego, w tym procesów neurogenezy.. Bifidobacterium infantis moduluje także metabolizm tryptofanu, może zatem pełnić rolę prekursora serotoniny (hormonu szczęścia). U ssaków wykazano wpływ flory bakteryjnej na inicjowanie mechanizmów sygnalizacji kontrolujących obwody nerwowe, mające wpływ również na kontrolę motoryczną.

Dieta a zdrowie mózgu

Oś jelito-mózgowa jest obecnie rozwijaną koncepcją, która może być pomocna w opracowaniu nowych strategii terapeutycznych złożonych zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego polegających na modyfikacji flory bakteryjnej jelit. Mózg to najważniejszy organ w ludzkim ciele, jego prawidłowe funkcjonowanie ma wpływ na cały nasz organizm. Pomimo że stanowi on tylko około 2% naszej masy ciała, jest uważany za najbardziej energochłonny. Mózg wykazuje miękką strukturę, ponieważ składa się głównie z tłuszczu i wody. Większość tłuszczu mózgowego to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których struktury zawierają dwa lub kilka wiązań, czyniąc molekuły giętkimi. Około 60% suchej masy mózgu stanowi sam tłuszcz, wchodzący w skład membran tłuszczowych. Wspomagają one utrzymanie elastyczności i dynamicznej podatności neuronów zdolnych do transmitowania i otrzymywania informacji oraz utrzymywania innych funkcji komórek mózgowych np. produkcji energii czy gromadzenia wody. Mózg dzienne tworzy średnio ok. 70 000 myśli i co można uznać za zaskakujące, najintensywniej pracuje podczas snu.

Dostarczane wraz z pokarmem składniki odżywcze również mają bardzo istotny wpływ na jego funkcjonowanie. Natomiast źle zbilansowana dieta może wpływać na nasze zachowanie i nastrój, a w skrajnych przypadkach może być przyczyną obumierania komórek nerwowych. Zła dieta ma wpływ na spadek koncentracji, agresję, niepokój, problemy ze snem, długotrwałe zmęczenie czy stany depresyjne. Źle zbilansowana dieta często jest przyczyną braków w naszym organizmie kwasów omega-3, witamin grupy B, D,C,A,E, jak również niedoborów minerałów żelaza, magnezu, cynku, potasu.

Za negatywne zmiany w naszym mózgu odpowiadają również: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu oraz nadmiar cukrów i sztucznych barwników zawartych w spożywanych pokarmach. Sprzyjają one również nadciśnieniu, cukrzycy i nadwadze, a przez to wpływają na nasze samopoczucie.

Od talerza do mózgu

Doskonały źródłem kwasów omega-3 są tłuste morskie ryby (dorsz, makrela, łosoś, śledź). Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie tych związków wytworzyć, a są one niezbędne do ochrony mózgu. Tłuszcze omega-3 są korzystne nie tylko dla mózgu, ale pozytywnie wpływają na obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszają ryzyko zawału serca i zmniejszają poziom złego cholesterolu we krwi. Likopen to pomarańczowo-czerwony barwnik występujący w owocach i warzywach, ma działanie przeciwutleniające i jego spożywanie ma wpływ na zachowanie dobrego stanu zdrowia. Chroni on mózg przed udarami, jednocześnie neutralizując wolne rodniki, które niszczą nasze komórki nerwowe. Polifenole to związki chemiczne, które znajdziemy w wielu roślinach jadalnych. Wykazują one silne działania przeciwutleniające, mające bardzo pozytywny wpływ na kondycję i zdrowie naszego organizmu. Związki te wzmacniają połączenia między neuronami, stymulują procesy odbudowy nowych komórek nerwowych, odsuwając ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera. Cynk (Zn) jest minerałem koniecznym do właściwego rozwoju i działania mózgu, jego obecność poprawia tzw. pamięć krótkotrwałą i ma bezpośredni wpływ na transfer informacji pomiędzy neuronami. Dieta uwzględniająca duże ilości kwasu foliowego wzmacnia mózg i zapobiega jego kurczeniu, chroni nas w ten sposób przed otępieniem i chorobą Alzhaimera.

Warto pamiętać, że ta fascynująca relacja między mikrobiotą jelitową a mózgiem może mieć znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego i ogólnego samopoczucia. Badania nad tą koncepcją nadal trwają, a ich wyniki mogą prowadzić do nowych odkryć w dziedzinie dobrostanu zdrowia psychicznego.