Jak przygotować organizm do zimy – rola prawidłowej mikrobioty w odporności na infekcje
Eubioza, czyli równowaga mikrobioty jelitowej, to bardzo ważny element, wpływający na odporność organizmu. Dlatego dbałość o układ pokarmowy ma duże znaczenie w budowaniu oporności przed pełnym infekcji chłodniejszym okresem w roku. Wraz ze zbliżającą się jesienią, coraz częściej można natrafić na porady dotyczące tego, jak przygotować organizm do chłodniejszych pór roku. Wśród licznych rad, wymienia się zwykle dietę bogatą w witaminy i składniki mineralne oraz nienasycone kwasy tłuszczowe czy aktywność fizyczną jako naturalne sposoby podnoszenia odporności. Warto jednak pamiętać, że układ immunologiczny jest zlokalizowany także w jelitach, a kondycja mikrobioty jelitowej ma wpływ na jego funkcjonowanie.
Równowaga mikrobioty – klucz do odporności
Układ pokarmowy odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu równowagi w organizmie, co związane jest z zasiedlającą go florą bakteryjną, zwaną mikrobiotą. Na mikrobiotę jelitową składają się mikroorganizmy, w tym bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, których liczebność w układzie pokarmowym człowieka może dochodzić nawet do 100 miliardów.
Bakterię tworzą unikalny zespół mikroorganizmów, a więc swoisty jelitowy biotop, pełniąc przy tym rozmaite role w utrzymywaniu równowagi: Lactobacillus acidophilus lub Lactobacillus plantarum oddziałują korzystnie na procesy trawienne, Lactobacillus rhamnosus ma korzystny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego, Bifidobacterium infantis może wspierać procesy immunologiczne w obrębie jamy ustnej i gardła.
Jak wskazują badania, zaburzenie tej równowagi w układzie pokarmowym związane są z ogólnym stanem zdrowia. Stan, w którym mikrobiota zawiera prawidłowo zróżnicowane skupisko bakterii, nazywa się eubiozą, natomiast jej zaburzenie dysbiozą, która może być spowodowana rozmaitymi czynnikami – od antybiotykoterapii, przez niewłaściwą dietę, aż po stres. Zaburzenie proporcji między „dobrymi” a „złymi” bakteriami może skutkować problemami zdrowotnymi.
Rola układu pokarmowego w budowaniu prawidłowej odporności
Bytujące w jelicie mikroorganizmy mają istotny wpływ na równowagę naturalnych systemów obronnych. Na przykład, wykazują działanie wspierające dla funkcjonowania bariery jelitowej, ograniczają kolonizację śluzówki jelita przez patogeny. Komórki błony śluzowej jelita produkują także ochronny śluz, który jest istotny dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Fizjologiczne funkcjonowanie komórek błony śluzowej jelita jest zależne od obecności bakteryjnego metabolitu – kwasu masłowego. Kwas masłowy jest produkowany przez bakterie, a zaburzenia mikrobiomu mogą wpływać niekorzystnie na jego poziom w jelicie grubym.
Jak budować odporność organizmu?
Budowanie i dbanie o odporność organizmu, to złożony proces. Potrzeba w nim sporo świadomości, rozwagi i konsekwencji, bo dotyczy takich elementów, jak odpowiednia ilość snu, właściwa dieta czy wprowadzenie ruchu do codziennej rutyny. Ogromne znaczenie ma to, co spożywamy. Dlatego warto wprowadzać do swoich posiłków jak najwięcej owoców i warzyw bogatych w witaminy oraz włókna prebiotyczne czy żywność z fermentowanego mleka (o ile nie ma ku temu przeciwwskazań). Takie produkty są źródłem prebiotyków, które wraz z probiotykami pozwalają na budowanie naturalnej bariery i zmniejszenie ryzyka dysbiozy.
Jak przygotować organizm do zimy – suplementacja
Na pewno warto rozważyć dostarczenie organizmowi witamin C i D, a także K, które, choć nie mają bezpośredniego wpływu na skład mikrobioty, wspierają funkcje organizmu, odpowiadające za odporność, jak chociażby prawidłowe działanie układu immunologicznego. Witamina D zwiększa ilość limfocytów T, które między innymi mają za zadanie ochronę przed infekcjami wirusowymi.
W celu budowania odporności warto zadbać o właściwą ilość probiotyków w diecie poprzez ich suplementację. Probiotyk to preparat zawierający określony szczep lub szczepy, które hoduje się w specjalnych laboratoryjnych warunkach. Preparaty powinny być więc oznaczone pod kątem użytych w nich bakterii, ich gatunku oraz szczepu. Ważna jest także ilość bakterii obecnych w produktach (oznaczona skrótem CFU – „jednostka tworząca kolonię”), a jeśli takich szczepów jest w suplemencie kilka, wskazane powinno być CFU każdego z nich. Dzięki temu można dopasować probiotyk do indywidualnych potrzeb organizmu – inny produkt sprawdzi się bowiem celem wsparcia mikrobioty jelitowej przed zimą, inny w przypadku poważnego zaburzenia równowagi mikrobioty i współwystępujących zaburzeń pracy jelit.
W przypadku prewencji, uzupełnienie terapii probiotykami stanowi często maślan sodu, który wspomaga regenerację bariery jelitowej i wspiera odnowę błony śluzowej. Jego działanie przeciwzapalne ma także wpływ na wspieranie odporności całego organizmu.
Źródła:
1. Banasiewicz T. i in., Determination of butyric acid dosage based on clinical and experimental studies – a literature review, Prz Gastroenterol. 2020;15(2):119-125. doi: 10.5114/pg.2020.95556. Epub 2020 Jun 8.
2. Borycka-Kiciak K. i in., Butyric acid – a well-known molecule revisited, Prz Gastroenterol. 2017;12(2):83-89. doi: 10.5114/pg.2017.68342. Epub 2017 Jun 13.
3. Ouwehand A. C.,, A review of dose-responses of probiotics in human studies, 2016.