Jak funkcjonuje oś jelitowo-mózgowa?

Coraz więcej badań wskazuje na to, że zdrowie jelit ma kluczowe znaczenie dla zdrowia psychicznego. Zaburzenia mikrobioty jelitowej są związane z różnymi zaburzeniami psychicznymi, w tym z depresją, lękiem, autyzmem i schizofrenią. Probiotyki i prebiotyki, które wspierają zdrową mikrobiotę jelitową, mogą mieć potencjalne zastosowanie terapeutyczne w leczeniu tych zaburzeń.

Czym jest połączenie układu pokarmowego z mózgiem?

Mózg i jelita są ze sobą ściśle powiązane poprzez tzw. oś mózg-jelito (ang. the gut-brain axis), która obejmuje zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie ścieżki komunikacji między centralnym układem nerwowym (CNS) a układem pokarmowym. Oś ta obejmuje sygnały nerwowe, hormonalne i immunologiczne, które umożliwiają dwukierunkową komunikację między mózgiem a jelitami. Oś jelito-mózg jest skomplikowanym, ale kluczowym aspektem zdrowia, a zrozumienie i wspieranie tej komunikacji może przynieść wiele korzyści zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego. Prawidłowa mikroflora jest odpowiedzialna za produkcję wielu neuroprzekaźników, więc utrzymanie prawidłowego składu mikrobiomu jest ważne dla osi mózg-jelito. Prawidłową mikrobiote jelitową, poza probiotykami i błonnikiem wspiera  maślan sodu, obecny w żywności specjalnego przeznaczenia medycznego Intesta®.

Oś jelitowo-mózgowa – jak wpływa na zdrowie?

1. Nerw błędny:

Nerw błędny jest głównym szlakiem komunikacji między mózgiem a jelitami. Przesyła sygnały w obu kierunkach, wpływając na funkcjonowanie jelit oraz na sposób, w jaki mózg odbiera i przetwarza informacje z przewodu pokarmowego.

2. Mikrobiota jelitowa:

Mikrobiota jelitowa, czyli zbiór mikroorganizmów zamieszkujących jelita, odgrywa kluczową rolę w osi mózg-jelito. Produkty metabolizmu bakterii jelitowych, takie jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), neuroprzekaźniki (np. serotonina) i inne metabolity, mogą wpływać na funkcje mózgu i zachowanie.

3. Układ immunologiczny:

Układ immunologiczny jelit również uczestniczy w komunikacji z mózgiem. Cytokiny i inne mediatory stanu zapalnego mogą wpływać na stan zapalny w mózgu, co może mieć znaczenie w kontekście chorób neurologicznych i zaburzeń psychicznych.

4. Układ hormonalny:

Hormony takie jak kortyzol, który jest produkowany w odpowiedzi na stres, mogą wpływać na funkcjonowanie jelit, a z kolei hormony produkowane w jelitach, takie jak grelina i leptyna, wpływają na regulację apetytu.

Jak mózg wpływa na jelita?

• Stres i funkcje jelit – stres psychiczny może wpływać na motorykę jelit, prowadząc do objawów takich jak biegunka, zaparcia, wzdęcia i ból brzucha. Przewlekły stres może również prowadzić do zwiększonej przepuszczalności jelitowej, co może wywoływać stany zapalne.
• Regulacja motoryki jelit – mózg reguluje motorykę jelit poprzez autonomiczny układ nerwowy (współczulny i przywspółczulny). Nerw błędny odgrywa kluczową rolę w stymulowaniu ruchów perystaltycznych jelit oraz w regulacji wydzielania soków trawiennych.
• Percepcja bólu – mózg przetwarza sygnały bólowe z jelit, co wpływa na percepcję bólu i dyskomfortu. Zaburzenia w osi mózg-jelito mogą prowadzić do nadwrażliwości jelitowej, co jest często obserwowane u osób z IBS.
• Nastrój i funkcje jelit – neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, odgrywają ważną rolę zarówno w regulacji nastroju, jak i w funkcjonowaniu jelit. Serotonina jest głównym neuroprzekaźnikiem w jelitach i ma wpływ na motorykę jelit oraz percepcję bólu.

Jak jelita wpływają na mózg?

• Produkcja neuroprzekaźników – mikrobiota jelitowa może wpływać na produkcję neuroprzekaźników, takich jak serotonina, dopamina i GABA, które mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania mózgu i regulacji nastroju.
• Wpływ na stan zapalny mózgu – przewlekłe stany zapalne w jelitach mogą prowadzić do ogólnoustrojowego stanu zapalnego o niskim natężeniu, co z kolei może wpływać na funkcje mózgu i być związane z rozwojem zaburzeń neurologicznych, takich jak depresja i lęk.

Oś jelitowo-mózgowa to dwukierunkowy system komunikacji pomiędzy jelitami a mózgiem, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Dbanie o tę oś jest ważne dla ogólnego dobrego samopoczucia. Można to zrobić poprzez zdrową dietę np. spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, takich jak owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i nasiona roślin strączkowych oraz kwasów omega-3 znajdujących się w tłustych morskich rybach (np. łosoś, makrela, sardynki i sardele), nasionach lnu, chia i orzechach włoskich. Innym sposobem są ćwiczenia fizyczne, które wspomagają przepływ krwi do mózgu i jelit, co może poprawiać ich funkcjonowanie oraz zdrowy sen – kluczowy dla regeneracji organizmu, w tym mózgu i jelit.