Niedobór błonnika w diecie. Jak sobie radzić i dlaczego tak kluczowy jest maślan sodu?

Błonnik pełni wiele istotnych funkcji dla organizmu. Przede wszystkim pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Działa jak naturalna „miotełka”, pomagając w usuwaniu toksyn i złogów z jelit, co może zmniejszyć ryzyko zaparć, hemoroidów oraz chorób jelit. Ponadto błonnik rozpuszczalny może pomóc w kontrolowaniu poziomu glikemii poprzez spowolnienie wchłaniania glukozy z pokarmów. Jest to istotne dla osób z cukrzycą lub ryzykiem rozwoju tej choroby. Co więcej badania sugerują, że błonnik może pomóc w obniżeniu poziomu „złego” cholesterolu (LDL) we krwi, co zmniejsza ryzyko chorób serca i udarów. Oprócz tego błonnik pełni jeszcze szereg istotnych funkcji i przyczynia się do lepszej kontroli wagi poprzez uczucie sytości. Ponadto błonnik jest pożywką dla bakterii bytujących w jelitach, co sprzyja utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej.

Co powoduje niedobór błonnika w diecie?

Niedobór błonnika w diecie może powodować różne problemy jelitowe takie jak:

1. Deficyt źródła energii dla kolonocytów – kolonocyty, czyli komórki wyściełające jelito grube, potrzebują energii do utrzymania swojej funkcji, która obejmuje wchłanianie składników odżywczych, transport substancji oraz regulację ruchów jelitowych. Maślan sodu, będący składnikiem żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i często zastępujący błonnik w leczeniu pacjentów ze schorzeniami jelit, może stanowić aż 70% całkowitego zużycia energii przez kolonocyty[1].
2. Zaburzenie funkcjonowania kosmków jelitowych – kosmki jelitowe to mikroskopijne wyrostki znajdujące się na powierzchni jelita cienkiego. Ich główną funkcją jest zwiększanie powierzchni wchłaniania jelita, co umożliwia lepsze wchłanianie składników odżywczych z pokarmu. Ich prawidłową pracę skutecznie wspiera błonnik pokarmowy.
3. Stany zapalne jelit – brak odpowiedniej ilości błonnika może zwiększyć ryzyko wystąpienia stanów zapalnych jelit, oraz chorób takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
4. Zwiększona przepuszczalność – błonnik pośrednio, dzięki wytwarzanemu z niego maślanowi sodu przyczynia się do zachowania szczelnej bariery jelitowej, co oznacza, że ​​pomaga w zapobieganiu przedostawaniu się szkodliwych substancji z jelita do krwiobiegu.
5. Dysbioza i wzrost ilości patogenów oportunistycznych – brak błonnika może prowadzić do niekorzystnych zmian w składzie mikroflory jelitowej, co może przyczyniać się do dysbiozy jelitowej – zaburzenia równowagi bakteryjnej w jelicie. To z kolei może powodować rozwój stanów zapalnych.
6. Nadwrażliwość wisceralna – Nadwrażliwość wisceralna, znana również jako nadwrażliwość jelitowa, jest stanem, w którym układ jelitowy reaguje na bodźce w sposób nadmiernie wrażliwy, co prowadzi do dolegliwości bólowych, dyskomfortu lub innych objawów, nawet przy niewielkich ilościach pokarmu czy substancji drażniących. Brak błonnika w diecie może wpływać na rozwój nadwrażliwości wisceralnej poprzez zwiększone ryzyko zaparć lub biegunek, intensywniejszą wrażliwość na bodźceoraz niedobory składników odżywczych czy niekorzystne zmiany w mikroflorze jelitowej.
7. Brak odpowiedniej ilości błonnika może także wywoływać zaburzenia jelitowe w postaci biegunki, bólu brzucha, wzdęć, skurczy i uczucia pełności.

Jaką rolę w uzupełnianiu błonnika odgrywa maślan sodu?

Maślan sodu, znany również jako sodowy maślan, jest solą kwasu masłowego. W warunkach fizjologicznych maślan powstaje z błonnika za pośrednictwem fermentacji prowadzonej przez bakterie bytujące w jelicie. Maślan sodu może działać jako prebiotyk, dostarczając substancji odżywczych dla bakterii jelitowych. Kwas masłowy, który może służyć jako źródło energii dla tych bakterii.

Kwas masłowy, powstający w wyniku fermentacji błonnika w jelitach, ma korzystny wpływ na zdrowie jelit poprzez promowanie wzrostu zdrowej flory bakteryjnej, co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Błonnik, który ulega fermentacji w jelitach, ma pozytywny wpływ na regulację perystaltyki jelitowej, co pomaga w zapobieganiu zaparciom lub biegunkom poprzez utrzymanie prawidłowego ruchu jelit. W ten sposób, choć maślan sodu sam w sobie nie jest źródłem błonnika, to może wspierać procesy, które przyczyniają się do utrzymania zdrowia jelit i ogólnej dobrej kondycji organizmu.