Dieta niskiego FODMAP w zarządzaniu IBS

Dieta FODMAP to plan żywieniowy, który eliminuje lub ogranicza spożycie pewnych typów węglowodanów fermentujących, które mogą być trudne do strawienia i wywoływać objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak wzdęcia, bóle brzucha, gazy czy biegunka.

Czym jest dieta FODMAP?

Nazwa FODMAP jest akronimem pochodzącym od angielskich słów:

  • Fermentable (fermentujące),
  • Oligosaccharides (oligosacharydy, np. fruktany i galaktany),
  • Disaccharides (disacharydy, np. laktoza),
  • Monosaccharides (monosacharydy, np. fruktoza),
  • And (i),
  • Polyols (poliole, np. sorbitol i mannitol).

Dieta LOW FODMAP składa się z trzech etapów:

  1. Eliminacja – wyeliminowanie z diety wszystkich wysokofodmapowych produktów przez kilka tygodni.
  2. Reintrodukcja – stopniowe wprowadzanie pojedynczych grup FODMAP, aby zidentyfikować, które z nich wywołują objawy.
  3. Personalizacja – opracowanie długoterminowego planu żywieniowego z niską zawartością FODMAP, dopasowanego do indywidualnych tolerancji.

Dieta ta jest często zalecana osobom cierpiącym na zespół jelita drażliwego (IBS) lub inne problemy żołądkowo-jelitowe.

Na czym polega dieta FODMAP?

Dieta FODMAP polega na zarządzaniu spożyciem pewnych rodzajów węglowodanów, które mogą wywoływać dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zwłaszcza u osób z zespołem jelita drażliwego (IBS).

  1. Eliminacja – przez około 6-8 tygodni eliminuje się z diety wszystkie pokarmy bogate w FODMAP. Obejmuje to różne warzywa, owoce, nabiał, zboża, słodziki i inne produkty spożywcze, które zawierają oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole.
  2. Reintrodukcja – po fazie eliminacji wprowadza się ponownie produkty FODMAP, jeden po drugim, w kontrolowany sposób. Każdy z rodzajów FODMAP testuje się indywidualnie, aby zidentyfikować, które konkretnie składniki powodują objawy. Ten etap trwa kilka tygodni.
  3. Personalizacja – na podstawie wyników reintrodukcji, dieta jest dostosowywana indywidualnie, eliminując te produkty, które wywołują objawy, i pozwalając na spożywanie tych, które są dobrze tolerowane. Celem jest opracowanie długoterminowego planu żywieniowego, który minimalizuje objawy i jest zrównoważony pod względem odżywczym.

Przykłady produktów wysokofodmapowych, które są eliminowane w pierwszym etapie:

  • Czosnek i cebula,
  • Pszenica i produkty pszenne,
  • Mleko i produkty mleczne zawierające laktozę,
  • Niektóre owoce, takie jak jabłka, gruszki, mango,
  • Niektóre warzywa, takie jak kalafior, brokuły, szparagi,
  • Słodziki, takie jak sorbitol, mannitol, ksylitol.

Przykłady produktów niskofodmapowych, które mogą być spożywane to:

  • Mięso, ryby, jaja,
  • Laktozowe produkty bezmleczne, takie jak twarde sery, laktozowe mleko bezlaktozowe,
  • Niektóre owoce, takie jak banany, jagody, winogrona,
  • Wybrane warzywa, takie jak marchew, pomidory, sałata.

Dieta FODMAP a IBS

Dieta FODMAP jest często stosowana jako terapia żywieniowa dla osób cierpiących na zespół jelita drażliwego (IBS). IBS to przewlekłe schorzenie przewodu pokarmowego, które charakteryzuje się objawami takimi jak ból brzucha, wzdęcia, nadmierne gazy, biegunka i zaparcia. Dieta FODMAP może pomóc w zarządzaniu tymi objawami poprzez ograniczenie spożycia fermentujących węglowodanów, które mogą powodować dyskomfort jelitowy. FODMAP są węglowodanami, które nie są w pełni trawione i wchłaniane w jelicie cienkim. Trafiają one do jelita grubego, gdzie są fermentowane przez bakterie jelitowe, co prowadzi do produkcji gazów i może powodować wzdęcia oraz ból brzucha. Zastosowanie diety FODMAP pozwala na identyfikację konkretnych pokarmów, które wywołują objawy IBS u danej osoby, co umożliwia stworzenie indywidualnego planu żywieniowego, który minimalizuje te objawy. Ważne jest, aby dieta FODMAP była nadzorowana przez dietetyka lub specjalistę ds. żywienia, ponieważ eliminacja wielu produktów może prowadzić do niedoborów żywieniowych. Specjalista może pomóc w zapewnieniu zrównoważonej diety i monitorowaniu skuteczności oraz bezpieczeństwa planu żywieniowego. W trakcie diety warto stosować żywność specjalnego przeznaczenia medycznego jak np. Intesta, zawierająca maślan sodu. Kwas masłowy jest krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym, więc z powodzeniem można go określić jako „low FODMAP friendly”. Po 3 miesiącach regularnej suplementacji maślan sodu poprawił komfort życia i zmniejszył dolegliwości jelitowe pacjentów z IBS o 14% według skali Birmingham[1].

[1] Banasiewicz T i wsp. Jakość życia i objawy kliniczne u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego, leczonych uzupełniająco chronionym maślanem sodu. Gastroenterologia Praktyczna 2011; 5:45-53.

Scroll to Top